Όταν η σύγχρονη τέχνη «δεν μας μιλά» ή «δεν μας αγγίζει»

Φωτογραφία: Joseph Beuys, How to Explain Pictures to a Dead Hare, (performance, 1965)

 

Ζούμε σε μια ενδιαφέρουσα εποχή: από την μία πλευρά, η τέχνη είναι ένα σύμπλεγμα προσωπικών προτεραιοτήτων και εκφραστικών μέσων του καλλιτέχνη, με την βοήθεια των οποίων παρουσιάζει την αντίληψή του για το σύμπαν μας, και από την άλλη, ο κόσμος της σύγχρονης τέχνης είναι πολυεπίπεδος και οι καλλιτέχνες στα έργα τους δείχνουν πολλαπλές και μη προφανείς συνδέσεις μεταξύ πραγμάτων και εννοιών.

Η ποιοτική σύγχρονη τέχνη δεν δημιουργεί άμεσα μηνύματα, αυτά είναι πάντα έμμεσα. Και εδώ, όσους περισσότερους πολιτιστικούς κώδικες μπορούμε να αναγνωρίσουμε, σε τόσο βαθύτερο κόσμο θα έχουμε πρόσβαση, και τόσο περισσότερο ενδιαφέρουσα θα είναι για εμάς η τέχνη.

Εάν εσάς προσωπικά η τέχνη «δεν σας μιλά» ή «δεν σας αγγίζει», είναι πολύ πιθανό, ότι υπάρχει η έλλειψη οπτικής εμπειρίας ή βασικών γνώσεων σχετικά με το θέμα, για παράδειγμα, κοινωνικο-ιστορικών προϋποθέσεων, που εξηγούν την ανάγκη για δημιουργία ενός συγκεκριμένου έργου.  Μην ανησυχείτε, αυτό διορθώνεται.

 

Για να μπορέσετε να κατανοείτε νοήματα ή σύμβολα στα έργα τέχνης, είναι απαραίτητο να αποκτήσετε μια βασική αισθητική εμπειρία, να σχηματιστεί μια βάση των πολιτιστικών γνώσεων.

Όταν χτίζετε ένα σπίτι, δεν βάφετε τους τοίχους, χωρίς πρώτα να τους σοβατίσετε. Το ίδιο ισχύει και στην τέχνη.

 

Μιλώντας για το έργο ενός καλλιτέχνη, κατά τη γνώμη μου, μπορούμε να μιλήσουμε για ένα ανεπτυγμένο καλλιτεχνικό όραμα, για την ικανότητα του καλλιτέχνη να δημιουργεί σε διαφορετικά επίπεδα του πλαισίου (να υπάρχουν στο έργο οι αναφορές στην ιστορία τέχνης, να είναι επίκαιρο και να εκφράζει τον προσωπικό κόσμο του καλλιτέχνη).

 

Προκειμένου να σχηματιστεί το απαραίτητο θεμέλιο αυτής της γνώσης, η συμβουλή είναι να παρακολουθείτε τον κόσμο γύρω σας, να διαβάζετε λογοτεχνία, φιλοσοφία, να επικοινωνείτε με ανθρώπους που κατανοούν πως λειτουργεί το σύστημα, των πολιτισμικά παραγόμενων προϊόντων.

Η συλλογική αισθητική και πνευματική εμπειρία σας είναι ένα σύνολο όλων των βιβλίων που έχετε διαβάσει και όλων των πολιτιστικών έργων που είχατε δει ή με τα οποία είχατε την επαφή στη ζωή σας, από τις Καρυάτιδες στην Ακρόπολη έως τα  readymades  του Duchamp, από την «Μόνα Λίζα» έως τα έργα του Banksy.

Βάση αυτών  μαθαίνετε να αποκτάτε πνευματική απόλαυση από την τέχνη, ακόμα κι αν το έργο δεν συμπίπτει με τις αισθητικές σας αξίες.

 

Όπως καταλαβαίνετε, θέλει δουλειά. Και γιατί την χρειάζομαι; μπορείτε να μου πείτε.

 

Πρώτον, το να δείχνετε ενδιαφέρον για κάτι καινούργιο είναι μια ώριμη στάση απέναντι στον κόσμο: για να μπορείτε να μιλάτε με την δική σας φωνή και να μην ακολουθείτε την ροή των πραγμάτων, πρέπει να έχετε την σχετική γνώση και προετοιμασία.

Και δεύτερον, η οποιαδήποτε τέχνη θα αρχίζει να σας «μιλά», όταν η συνολική σας  αισθητική εμπειρία, θα σας δίνει την δυνατότητα να βλέπετε, πως «επικοινωνούν» μεταξύ τους οι εποχές, οι τάσεις, οι φιλοσοφικές έννοιες, γεγονός που σημαίνει, ότι ο κόσμος γύρω σας θα γίνει πιο ογκώδης, περίπλοκος και όμορφος.

Με άλλα λόγια, όσο όμορφοι και περίπλοκοι είμαστε εμείς οι ίδιοι, τόσο όμορφος και περίπλοκος θα είναι και ο κόσμος γύρω μας.

Ιουλία Συσάλοβα

Επιμελήτρια σύγχρονης τέχνης, Επικοινωνιολόγος

Αντιπρόεδρος Ινστιτούτου Μεσογειακής  Κουλτούρας

Η Ιουλία Συσάλοβα, επικοινωνιολόγος, επιμελήτρια καλλιτεχνικών εκθέσεων και φιλόλογος. Ασχολείται με την Τέχνη από το 2012 και έχει οργανώσει και επιμεληθεί καλλιτεχνικές εκθέσεις στα κρατικά μουσεία και γκαλερί Ρωσίας, Ισπανίας, Αγγλίας και Ελλάδας. 

Αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Μεσογειακής Κουλτούρας, είναι Ρωσικής καταγωγής και ζει και εργάζεται στην Αθήνα επί 18 χρόνια, με την πολυετή διεθνή εμπειρία και σπουδές στα Πανεπιστήμια του Περμ και της Μόσχας της Ρωσίας, στο Ερευνητικό Κέντρο Επιμέλειας Σύγχρονης Τέχνης  NODE στο Βερολίνο της Γερμανίας και στο ECI – Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Επικοινωνίας (Ελλάδα-Αυστρία).